BAUHAUS („Dom Budowy”), to uczelnia artystyczno-rzemieślnicza, powstała ideowo w 1918 r., a administracyjnie w 1919 r. w Weimarze. Jej założycielem był Walter Gropius, niemiecki architekt modernistyczny i funkcjonalistyczny.

• WALTER GROPIUS:

- uczeń Petera Behrensa, niemieckiego architekta, projektanta form przemysłowych i różnych urządzeń (np. czajników, lamp, wentylatorów i in.), malarza, przedstawiciela secesji i modernizmu.

• Secesja była punktem wyjścia do formy funkcjonalistycznej, bo przywiązywała wagę do przedmiotów użytkowych.

- w 1911 r. tworzy budynek fabryki obuwia w Alfeld, wzorzec dla światowej architektury - Gropius sądził prawdopodobnie, że tworzy formę dla fabryk, tymczasem budynek stał się wzorcem dla wszelkich budynków, nie tylko przemysłowych; najciekawszym jego elementem jest narożnik zbudowany z dwóch tafli szkła, który wydawał się niemożliwy;

- w 1914 r. na wystawie w Kolonii zaprezentował budynek fabryczny, którym udowodnił, że można z żelazobetonu, żelaza i szkła robić okrągłe klatki schodowe;

- w 1918 r., nowe demokratyczne państwo niemieckie wybrało go na dyrektora szkoły architektonicznej, bo chciano tworzyć formy dalekie od zdobień, kojarzonych z czasami monarchii. Tak powstał BAUHAUS.

• BAUHAUS:

- okres weimarski - 1919-1925:

• przyjmowano uczniów w różnym wieku, także kobiety; wielu z nich przyciągał na uczelnię jeden z jej znakomitych nauczycieli - Johannes Itten, który wyznawał zasadę, że natchnienie przychodzi z muzyką , puszczał zatem uczniom na swoich zajęciach muzykę i mawiał, że dopiero po jej wysłuchaniu mogą malować bądź rzeźbić, bo dopiero wtedy są w stanie coś stworzyć;
• powstaje Haus am Horn - wzorcowy dom Bauhausu, miejsce, gdzie każdy uczeń prezentował swoje dzieła;
• na skutek nacisków politycznych, Gropius zmuszony był przenieść szkołę w inne miejsce, żeby uchronić ją przed likwidacją.

- dalsze losy:

• 1926-1932: w Dessau, w słynnym budynku zaprojektowanym przez Gropiusa;
• 1932-1933: w Berlinie; w 1933 r. szkołę, jako szerzącą zdegenerowaną sztukę, zamknął Hitler.

• UCZNIOWIE:

• Benita Koch-Otte - twórczyni tkanin zdobionych geometrycznymi wzorami; na prośbę Gropiusa stworzyła wraz z Ernstem Gebhardtem modelową kuchnię w Haus am Horn;
• Marcel Breuer - stworzył dla Haus am Horn projekt toaletki, zaprojektował też wiele modeli krzeseł, m.in. tzw. krzesło zawieszone (cantilever chair), z giętych rurek stalowych - jego najbardziej znany model, to Wassily Chair. Był też inny projektant, który zaprojektował podobne krzesło; powstał spór rozstrzygnięty polubownie przez sąd, przyznający każdemu po 50% praw autorskich. Breuer założył firmę sprzedającą takie krzesła, ale firma splajtowała, a Breuer sprzedał prawa Leopoldowi Pilzerowi z Bielska i odtąd on produkował takie meble pod szyldem firmy Thonet. Przedstawiciel firmy w Paryżu, Bruno Weill projektował i produkował owe meble jako właściciel praw, ale sam nie był z Bauhausu. Firma nie spodobała się hitlerowcom, Weillowie wyjechali do USA i tam robili karierę. Tą drogą dziedzictwo Bauhausu przetrwało w USA.
• Theodor Bogler - znakomity ceramik, nauczył się projektować w Bauhausie, jednak jako ceramik potrafił nie tylko projektować, ale i wytwarzać wyroby ceramiczne (np. ceramiczne naczynia kuchenne w Haus am Horn); wspaniale się zapowiadał, zrobił świetny dyplom, ale… wstąpił do klasztoru i nie zrobił wielkiej kariery;
• Friedericke Dicker i Franz Singer - Żydzi, zaprzyjaźnieni jeszcze z Wiednia, gdzie wcześniej wykładał Itten; założyli razem w Wiedniu firmę projektową, zaprojektowali m.in. przedszkole Montessori oraz przestrzeń wielofunkcyjną.

​Friedericke była komunistką. W 1934 roku, podczas przeszukania, znaleziono w jej mieszkaniu broszury komunistyczne; została aresztowana, była torturowana; uwolniona po interwencji Singera, wyjechała do Pragi, wyszła za mąż, zmieniła nazwisko, ale i tam dopadli ją hitlerowcy. Umieszczona w  Theresienstadt - wzorcowym getcie do pokazania Duńskiemu Czerwonemu Krzyżowi, zgłosiła się do pawilonu dziewcząt, gdzie uczyła je zajęć plastycznych. Została jednak wywieziona do Auschwitz, a tam trafiła do pieca z ostatnim transportem. Jej uczennice przeżyły, zostały nauczycielkami zajęć plastycznych, dzięki czemu jej dziedzictwo nie zginęło.

• Herbert Bayer - jeszcze będąc uczniem, zaprojektował banknot wartości 1.000.000 marek; realizował się głównie w USA, np. rzeźba „Schody donikąd” w Los Angeles; autor projektu typograficznego kroju pisma Universal; w malarstwie łączył tendencje surrealistyczne z kubistycznymi.

W Polsce dziedzictwo Bauhausu przetrwało w Zameczku Prezydenta RP, wyposażonym w meble z giętych i chromowanych rur stalowych, w stylu Bauhaus, ale zaprojektowane przez Włodzimierza Padlewskiego.

Przedwojenny gmach Muzeum Śląskiego był w stylu Bauhaus, ale został rozebrany przez władze hitlerowskie, Hitler bowiem uważał sztukę Bauhausu za zdegenerowaną, a twórców za przestępców.

Opowiedzenie się za Bauhausem było opowiedzeniem się za międzynarodowością, przeciw nacjonalizmom.

(oprac. Aleksandra Mańka-Chmura)