Islam jest drugą religią na świecie pod względem liczby wyznawców. Powstał w VII w. n.e. Twórcą religii był Muhammad (Mahomet). Urodzony prawdopodobnie ok. 570 r. w Mekce, wcześnie zostaje sierotą na wychowaniu stryja, który dba o jego rozwój i wykształcenie. W wieku ok. 25 lat poślubia Chadidżę, kobietę z bogatego kupieckiego rodu, i sam zajmuje się kupiectwem. Często podróżuje między Jerozolimą a południem Półwyspu Arabskiego, wchodząc w kontakt z żydami i chrześcijanami, co nie pozostanie bez wpływu na stworzoną przez niego w późniejszym okresie religię.
 

W 610 r., w miesiącu ramadan, podczas jednej z nocnych medytacji, którym Mahomet oddawał się w jaskini na górze Hira niedaleko Mekki, ukazał mu się archanioł Dżibril (Gabriel) i odtąd nawiedzał go systematycznie, objawiając, fragment po fragmencie, cały Koran, spisany po jego śmierci wg ustalonego kanonu. Tak powstały podwaliny nowej religii, której pierwszymi wyznawcami byli żona Mahometa Chadidża i jego przybrany syn – Ali.

Głosząc doznane objawienia, Mahomet spotykał się z różnym przyjęciem, był jednak tolerowany, dopóki, w 622 r., nie uderzył w wyznawanie i oddawanie czci 360 różnym bóstwom w świątyni Al-Kaba, Został wówczas wygnany z Mekki przez jej mieszkańców, i udał się do Medyny, gdzie pozostał do śmierci w 632 r., do końca doznając objawień składających się na Koran.

   Koran – święta księga islamu – złożona jest ze 114 sur (rozdziałów) – 90 objawionych Mahometowi w Mekce i 24 w Medynie -  które z kolei dzielą się na aje (wersety). Sury są ułożone od najdłuższej do najkrótszej. Napisany rytmizowaną prozą pod wpływem natchnienia tekst jest dość chaotyczny, niejasny, z częstymi odwołaniami do Biblii, a jego interpretacje zależą, m.in. od przynależności ich autorów do poszczególnych odłamów islamu, oraz ugrupowań politycznych.  Nawiązania do Biblii wynikają ze wspólnoty korzeni (Arabowie uważają Ismaila, najstarszego syna Abrahama za swojego praojca) i z przekonania, że islam, najdoskonalsza z religii, ujmuje prawidłowo to, co wypaczyły judaizm i chrześcijaństwo. Słowo „koran” oznacza recytację, ponieważ pierwotnie przekazywano go ustnie. Wg islamistów, Koran nie jest – jak Biblia – świętą księgą, lecz świętością samą w sobie, jest święty, godny najwyższej czci. Zapisany w języku arabskim i w takim języku być musi; przetłumaczony na inny język traci swą wartość, jedynym odstępstwem od tego rygoru jest język turecki.

   Po podbiciu Mekki przez Mahometa, jej mieszkańcy ostatecznie wyrzucili ze świątyni Al-Kaba wszystkie 360 bóstw i oddali ją Allahowi. Odtąd Al-Kaba jest najważniejszym miejscem świętym islamu.

   Mahomet jest najważniejszym z posłańców Allaha (wg islamu, takim posłańcem-prorokiem był także Jezus), jednego i jedynego Boga - tego samego, który jest czczony w judaizmie i chrześcijaństwie, tylko nieco inaczej rozumianego - który jest doskonały, bezcielesny, i którego wizerunków nie wolno wykonywać.

   Podstawę islamu tworzy pięć zasad i obowiązków muzułmanina:

1) wyznanie wiary w jednego Boga (szahada),

2) modlitwa (salat),

3) post (saum),

4) jałmużna (zakat),

5) pielgrzymka do Mekki (hadżdż).

Ad 1)    Żeby zostać muzułmaninem, trzeba złożyć wyznanie wiary, czyli wypowiedzieć trzy razy formułę zwaną szahadą, wyrażającą dwa dogmaty wiary: Allah jest jedynym Bogiem, a Mahomet jego prorokiem. Można to zrobić nawet bez świadków, bo sam Allah jest tego świadkiem.

Ad 2) Każdy muzułmanin powinien odmawiać modlitwę pięć razy dziennie o wyznaczonych porach: przed wschodem słońca, w południe, po południu, przed zachodem słońca i w nocy (w gazetach podaje się dokładny rozkład godzinowy). Wszystko, co dotyczy modlitwy (czas, miejsce, pozycja, czynności poprzedzające, itp.), jest szczegółowo określone i rygorystycznie przestrzegane. Modlitwę można odmawiać indywidualnie, będąc zwróconym ku Mekce, bądź wspólnie, w meczecie. Polega ona na recytacji wersetów Koranu, przede wszystkim pierwszej sury (Al-Fatiha). Najważniejsze są modlitwy piątkowe (piątek jest najważniejszym dniem tygodnia), odmawiane w zgromadzeniu w meczecie.

Ad 3) Post odbywa się każdego roku przez cały miesiąc ramadan (dziewiąty miesiąc księżycowego kalendarza arabskiego, który przypada na różne pory roku). W ciągu tego miesiąca, od wschodu do zachodu słońca, dorosłym, zdrowym muzułmanom nie wolno jeść, pić, stosować używek zakłócających funkcjonowanie umysłu; należy też zachować wstrzemięźliwość seksualną. Z postu zwolnieni są: starcy, dzieci, kobiety w ciąży i karmiące, chorzy oraz osoby w podróży min. 70 km od domu.

Ad 4) Obowiązkowa jałmużna, płacona pod koniec ramadanu przez ludzi zamożniejszych, przeznaczona jest na biednych, sieroty, wdowy i wszystkich ludzi potrzebujących wsparcia.

Ad 5) Pielgrzymkę do Mekki każdy muzułmanin powinien odbyć przynajmniej raz w życiu. Jeśli kogoś nie stać, nie musi osobiście. Może wysłać kogoś w zastępstwie. Pierwszym obrządkiem po wejściu do Mekki jest siedmiokrotne okrążenie Al-Kaby i dotknięcie lub pocałowanie Czarnego Kamienia - wmurowanego na wysokości 1,5 m. kawałka meteorytu. Często podczas takiej pielgrzymki giną ludzie, tratując się wzajemnie wśród napierających tłumów.

   Mahomet został po śmierci zabrany do nieba ze wzgórza świątynnego w Jerozolimie, która przez to stała się trzecim, po Mekce i Medynie, ważnym miastem islamu.

   Następcą Mahometa został jego teść Abu Bakr, który przyjął tytuł kalifa, czyli następcy, zastępcy Proroka. Nie wszyscy go akceptowali, co stało się przyczyną podziałów na sunnitów, szyitów i charydżytów. Podziałom sprzyjał także brak struktury duchowieństwa, brak kadry – stąd wiele interpretacji Koranu i prawa koranicznego. Niemniej islam ogarnia coraz większe terytoria, od granic Indii, przez Afrykę północną po Półwysep Iberyjski.

   Islam stał się problemem od czasu II wojny światowej. Przyczyn należy upatrywać w napływie pieniądza, związanym z ropą naftową, dominującej roli Anglii i Francji na jego terenach, pogardliwego traktowania ubogich tubylców, zmuszonych do walki o swoje, i wreszcie powstanie państwa Izrael na terenach Palestyny. Pociągnęło to za sobą eskalację napięć, wojen i różnorakich konfliktów. Dziś islam często jest kojarzony z terroryzmem.

   Osobną kwestią, wzbudzającą kontrowersje, jest pozycja kobiety w islamie: powinna być cnotliwa i pokorna, posłuszna mężczyźnie, on ją bowiem przewyższa pod każdym względem. Małżeństwo zaś jest kontraktem, cywilną umową, szczegółowo omówioną i doprecyzowaną przez rodziców przyszłych małżonków. Istnieje też forma małżeństwa okresowego, zawieranego np. na czas podróży czy dłuższego wyjazdu, także by móc przebywać w towarzystwie obcego mężczyzny (np. Oriana Fallaci musiała wziąć ślub ze swoim tłumaczem przed wywiadem z Chomeinim).

   Czy jednak uprawnione jest nazywanie islamu barbarzyńską religią?

(oprac. Aleksandra Mańka-Chmura)