Moda lat 70. XX wieku jako zjawisko artystyczne

Data

Wykładowca

Temat

23.01.2016

Dr hab. Irma Kozina

Adiunkt w Zakładzie Historii Sztuki Uniwersytet Śląski

Moda lat 70. XX wieku jako zjawisko artystyczne

Dzisiejszy historyk sztuki jest świadomy, czym jest moda; w niej ujawniają się pewne ogólne tendencje.

Lata 70., to czas po wielkiej rewolucji sytuacjonistów francuskich, czas kwestionowania przez młodych wartości ich rodziców: dwudziestolatkowie odrzucają sposób życia rodziców-biznesmenów, a bunt młodych prowadzi do zmian w kulturze i modzie.

W latach 50. i 60. w modzie zwykle dominował jakiś nurt – np. kolekcja Diora nadająca kobiecie kształt klepsydry zdecydowała o modzie na całym świecie. 

W latach 70. ważne są trendy, czasem skrajnie odmienne.

Kobieca sylwetka po raz pierwszy staje się swobodna, panuje moda na zdrowe, wysportowane kobiety o gęstych, lśniących włosach ( „Aniołki Charliego”, pokazujące wielość typów urody), które często nie noszą biustonosza, a moda na naturalne piękno utrzymuje się praktycznie do dzisiaj.

Kilka głównych typów ubiorów takiej kobiety:

- feminizm gypsy (typ cygański);

- feministka w kostiumie – równa mężczyznom;

- sportowa elegancja z nonszalancją;

- sportowy styl: T-shirt i dżinsy (w Polsce z „teksasu” - materiału dżinsopodobnego).

Szykiem tamtych czasów były kreacje z poliestru, czyli z krempliny lub bistoru.

Projektantka Barbara Hulanicki, twórczyni słynnej marki BIBA, wylansowała modę na art deco na fali zainteresowania sztuką dwudziestolecia międzywojennego za sprawą filmu o Al Capone. Eleganckie kreacje, kapelusze, robione na szydełku kloszowe czepki, złoto, błyszczące tkaniny, boa, strusie pióra – to elementy kolekcji BIBA. Pojawia się też femme fatale w kreacji z poliestru  we wzory przypominające cętki ocelota, nawiązującej do typowej dla art deco mody na naturalne futra z ocelotów.

Ponieważ wiele osób nie mogło sobie pozwolić na oryginalne stroje BIBA, powstawały ubiory nimi inspirowane, dając początek trendowi zwanemu „The Biba Look”.

Yves Saint-Laurent projektował stroje typu „gypsy”, nazywane też „caravan”, on również wylansował styl „safari”.

W Polsce i innych krajach demokracji ludowej wykorzystywano rodzimy folklor – w Cepelii można było kupić bluzeczki z haftami regionalnymi.

Pod wpływem ruchu Women’s Liberation pojawia się moda na kobiety w garniturach, z dwoma rodzajami spodni: „dzwonami” i „szwedami”.

Do lat 60., typowa kobieta Zachodu była przede wszystkim żoną i matką rodziny. W latach 70. następuje zmiana podejścia (wolne związki, bycie samym, rozluźnienie społeczeństwa), a Mary Tyler Moore, amerykańska aktorka i producentka, staje się symbolem „kobiety wyzwolonej” za sprawą kreacji w „The Mary Tyler Moore”, gdzie stworzyła postać współczesnej niezależnej kobiety, która wybiera karierę zamiast życia rodzinnego.

W modzie męskiej dominują dwa trendy: model macho i „gorączka sobotniej nocy”.

Kolejnym, po poliestrze i dżinsie, materiałem mody lat 70 jest skóra, którą noszą bitnicy i rockersi.

Moda i muzyka mogą być wyrazem poglądów społeczno-politycznych, i jako takie połączyły się w glam rocku, stylu muzyki rockowej, będącym wyrazem wolności i reprezentowanym przez Davida Bowie, przywiązującego wielką wagę do wizerunku scenicznego. Dyktatorzy mody ubierali go często w kontrowersyjne stroje. Jego moda była modą sceniczną, która poprzez wzory tkanin, eksperymenty barwne, łączyła modę ze sztuką (np. prążki na ubraniach Bowie’ego nawiązują do prążków w op-art).

Mark Bolan, inny przedstawiciel glam rocka, wprowadził modę typu unisex, gdzie zaciera się granica podziałów na modę męską i damską.

Wielkim wydarzeniem w świecie mody lat 70. był słynny pokaz Versailles’73, podczas którego dokonano próby konfrontacji stylów: France vs USA. Francję reprezentował Yves Saint-Laurent z falbaniastymi strojami z pięknych tkanin, a USA - Oscar de la Renta z kreacjami minimalistycznymi i swobodnymi.

W połowie lat 70. powstaje w Londynie szczególne miejsce: butik „Sex”, w którym Vivienne Westwood i Malcolm McLaren sprzedają projektowane i szyte przez siebie stroje dla zbuntowanej młodzieży anarchistycznej, tworząc styl punk, charakteryzujący się czarną skórą, podartymi dżinsami, agrafkami, łańcuchami, ćwiekami, itp. Z czasem Vivienne Westwood oddala się coraz bardziej od swych punkowych początków i dziś tworzy elegancką, drogą modę…

Ze wszystkimi omówionymi tendencjami można się zapoznać w Victoria and Albert Museum w Londynie, największym muzeum sztuki i rzemiosła artystycznego, w którym istnieje dział poświęcony modzie, w tym modzie lat 70. XX wieku.

 

(oprac. Aleksandra Mańka-Chmura)